11 Σεπτεμβρίου 1938 -Η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1938, ανοίγει το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στο κοινό με την πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος, στα νεότερα χρόνια, από το Εθνικό Θέατρο, με την τραγωδία «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, σε μετάφραση Γιάννη Γρυπάρη, σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη και με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού. Η μουσική ήταν του Δημήτρη Μητρόπουλου, τα κοστούμια του Αντώνη Φωκά και η χορογραφία της Λουκίας Κωτσοπούλου. Στην παράσταση έπαιζαν ακόμη οι ηθοποιοί: Θάνος Κωτσόπουλος (Ορέστης), Ελένη Παπαδάκη (Κλυταιμνήστρα), Βάσω Μανωλίδου (Χρυσόθεμις), Νικόλαος Ροζάν (Παιδαγωγός) και άλλοι. Η ίδια παράσταση είχε δοθεί δύο χρόνια νωρίτερα στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Η αναβίωση του αρχαίου δράματος το 1938 συνδέθηκε με την πρωτοβουλία του μεγάλου θεατρικού σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη, μόνιμου συνεργάτη του Εθνικού, και στη γιγαντιαία του προσπάθεια να μεταφερθεί η τραγωδία σε ανοιχτό χώρο, ως αναπόσπαστο κομμάτι του τελετουργικού χαρακτήρα του αρχαίου θεάτρου. Τότε η Επίδαυρος δεν είχε πολλές παροχές όπως για παράδειγμα σκηνικά και φωτισμό, έτσι η παράσταση ανέβηκε κάτω από το φως του αργολικού απογευματινού ήλιου με μεγάλη λιτότητα. Ο Ροντήρης ανέβασε την παράσταση δίνοντας έμφαση στην υποκριτική των ηθοποιών, στην εκφορά του αρχαίου ποιητικού λόγου και στο ρυθμικό στοιχείο της παράστασης. Τη διοργάνωση της ιστορικής εκείνης παράστασης είχε αναλάβει η Περιηγητική Λέσχη και ήταν το ξεκίνημα ενός θεσμού θα εδραιωθεί αργότερα, δηλ. των παραστάσεων αρχαίου δράματος στα αρχαία θέατρα. Η πρώτη αυτή προσπάθεια αναβίωσης αρχαίου δράματος θα διακοπεί βίαια από τους πολέμους που ακολούθησαν μέχρι το 1954, δεκαέξι χρόνια μετά, οπότε εγκαινιάστηκε το Φεστιβάλ Επιδαύρου.
«ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», 13.9.1938, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Σας βεβαιώ ότι τα τρία τέταρτα του κόσμου έκλαιαν! Τα προδοτικά μαντήλια σκούπιζαν δάκρυα και στις πιο σκληρές φυσιογνωμίες. Είνε, νομίζω, η εναργεστέρα απόδειξις της συνολικής επιτυχίας της παραστάσεως και η αδιάσειστος πιστοποίησις της απολύτου απηχήσεως που είχεν εις τους ευτυχείς που παρευρέθησαν εις αυτήν την αισθητικήν απόλαυσιν. Είνε δε τόση και η προσωπική μου συγκίνησις, που οι παρατηρήσεις που είχα σημειώση και που εις γενικότητας ανέγραψα στην αρχή αυτού του σημειώματος, δεν μπορούν λεπτομερώς να έλθουν στην άκρη της πέννας μου. Θα τονίσω μόνον ότι ο γενικός διευθυντής του «Βασιλικού Θεάτρου» δικαιούται να είνε ευχαριστημένος και διά την καινούργια αυτή επιτυχία της κρατικής σκηνής που αποτελεί προσωπικήν του δημιουργία και που ευχόμεθα ν’ αποτελέση απαρχήν συστηματικωτέρας οργανώσεως παραστάσεων αρχαίου δράματος εις το θέατρον της Επιδαύρου. Ο ακαδημαϊκός κ. Οικονόμος, ο οποίος προΐσταται του αρχαιολογικού τμήματος του υπουργείου της Παιδείας, μας έλεγε μετά την παράστασιν εις το Ναύπλιον ότι θα γίνη εργασία διά την διαρρύθμισιν της σκηνής του θεάτρου. Τα σχέδια είνε έτοιμα. Τώρα που υπάρχει η πείρα της πρώτης επιτυχούς δοκιμής και είνε ο κ. Μπαστιάς επί κεφαλής του κρατικού θεάτρου ημπορούμε μ’ εμπιστοσύνη ν’ αποβλέψουμε σε περίοδο αρχαίων παραστάσεων μ’ αξιώσεις σ’ ένα χώρο τόσο ποιητικό, ώμορφο και κατάλληλο όπως η Επίδαυρος.
*Κριτικό κείμενο του αρχισυντάκτη των «Αθηναϊκών Νέων» Αχιλλέα Μαμάκη, που είχε δημοσιευτεί στο φύλλο της 13ης Σεπτεμβρίου 1938. Δύο ημέρες νωρίτερα, την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου, είχε λάβει χώρα στο περίφημο θέατρο της Επιδαύρου η πρώτη παράσταση αρχαίας τραγωδίας στους νεότερους χρόνους, με το ανέβασμα της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή από το Βασιλικό (Εθνικό) Θέατρο.
