Το Λυγουριό και η Νέα Επίδαυρος την περίοδο 1465-1512 – Του Αντώνη Ξυπολιά.

Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι τα χρόνια του Α Ενετοτουρκικού πολέμου[1463-1479] τα βενετοκρατούμενα κάστρα του [παλαιού] Λυγουριού και της Πιάδας[Νέα Επiδαύρου] κυριεύτηκαν από τους τούρκους.

Την ίδια περίοδο μαρτυρούνται και ακραία ,αποτρόπαια βασανηστήρια,θηριωδίες που υπέστησαν όσοι πρωτοστατούσαν στην άμυνα στα κάστρα, στην αντίσταση κατά του εισβολέα,αλλα και η αιχμαλωσία χιλιάδων γηγενών και η πώληση γυναικόπεδων στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Το 1465 τρείς χιλιάδες Τούρκοι του Αμάρμπεη κυρίευσαν το κάστρο του παλαιού Λυγουριού. 

Ο Βενετός διοικητής Πελοποννήσου έγραφε αμέσως μετά στον πρίγκιπα της Βενετίας ,ότι την 17 Νοεμβρίου το κάστρο έπεσε στους Τούρκους καθώς η φρουρά του υπό βενετική διοίκηση, ήταν σε καθεστώς αναρχίας και ανυπακοής. ‘’Προσωπικά λυπάμαι -συμπλήρωνε ο βενετός διοικητής J.Barbarigo – για την απώλεια αυτού του κάστρου,όχι για την δυναμική του, αλλά για την φήμη του[la sua fama],σε μια περιοχή όπου έχουν χαθεί πολλές ψυχές’’ . 

 Οχτώ μήνες μετά[18 Ιουλ.1466],ένα διθυραμβικό έγγραφο της βενετικής Γερουσίας γράφει για τις επιτυχίες του βενετικού ναυτικού σε Ιμβρο,Σαμοθράκη,Τένεδο, Πειραιά, Αθήνα [κατά των τούρκων] και καταλήγει με την ανακατάληψη του κάστρου του Λυγουριού:’’μιας αξιόλογης κωμόπολης της Πελοποννήσου’’’’et deditionem demum Ligurii ,optimi oppidi commodissimique in Peliponeso’’γράφει το αρχειακό κείμενο . Τον ίδιο χρόνο οι τούρκοι έγιναν κύριοι του κάστρου,το οποίο και κατέστρεψαν. 

Οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν πλησιέστερα σε αποδοτικότερες εκτάσεις τις οποίες έπρεπε να καλλιεργήσουν,να παράγουν,να φορολογηθούν προς όφελος του νέου κατακτητή . Δημιουργήθηκε ο πρώτος μαχαλάς στο ύψωμα του λόφου του Αγιου Ταξιάρχη,στην σημερινή θέση του οικισμού.Κάτω από το πολυγωνικό κατεστραμένο κάστρο ,στα θεμέλια της αρχαίας ‘’κώμης Λήσσας’’που είχε οικοδομηθεί πριν δύο χιλιετηρίδες, κοντά στις φυσικές τότε πηγές ύδρευσης’’της καλογριάς’’ και ’’του πλάτανου’’. 

 Τον Σεπτέμβρη 1467 πίνακας των κάστρων της περιοχής δείχνει το κάστρο της Καζάρμας στην κατοχή των Τούρκων και το κάστρο της Πιάδας στην κατοχή των Βενετών,αλλα κατεστραμμένο. 

Τρία χρόνια μετά και αυτό κατακτήθηκε από τους τούρκους,ενώ βενετσιάνικα έγγραφα εξυμνούσαν την ανδρεία των ντόπιων Δαμιανό, Ματθαίο και Νικόλα Ανδρομέδα κατά των εισβολέων. Το τέλος του βενετοτουρκικού πολέμου βρήκε τηνΑργολίδα διαιρημένη στα δύο. Το Ναύπλιο,το Αργος,η παραλιακή νότια Αργολίδα έμεινε στην βενετική κατοχή. 

 Η ορεινή Αργολίδα,όπως και η Κορινθία στην τουρκική κατοχή. Δύο πολυπληθείς αντιπροσωπείες των ξένων κατακτητών βάδισαν στην περιοχή και οριοθέτησαν συγκεκριμένα τα μεταξύ τους σύνορα,τα όποία ήταν τα ίδια που είχαν ορίσει το 1394 ο Δεσπότης του Μοριά Θεόδωρος Παλαιολόγος και οι Βενετοί.

Μια συμφωνία τότε,σε ένα έγγραφο που έφερε και σφραγίδες από ενσωματωμένο ασήμι. Μετά από πολύμηνη διαδικασία,πορείες κατά μήκος των συνόρων και αμφισβητήσεις ορίστηκαν το όρια από την Μονή του Αγιου Θεοδοσίου,στο‘’βρωμοπήγαδο΄΄[στα Πυργιώτικα] και συνέχεια ακολουθούσε την διαδρομή από Δρέπανο προς την μονή Αυγού δίπλα στην κοίτη του ρέμματος του αρχαίου Σελλάντα [Μπεντενίου]. Άργος,Ναύπλιο,Ίρια,Κάντια Θερμήσι,Ερμιόνη ανήκαν στους Βενετούς. Λυγουριό και Πιάδα και όλη η Κορινθία ανήκαν στους Τούρκους . Την ίδια περίοδο τούρκοι πειρατές λεηλατούσαν τα γύρω παράλια του Σαρωνικού.

Η ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ 

 Η πρώτη τούρκικη κατοχή επέβαλε την καταγραφή όλων των παραγωγικών, οικονομικών και δημογραφικών στοιχείων των χωριών. Τούρκοι αξιωματούχοι σημείωναν σε κατάστιχα ονομαστικά τους αρχηγούς της οικογένειας,τους ενήλικες υπόχρεους σε κεφαλικό φόρο, τις χήρες. Υπολόγιζαν παραγόμενα αγαθά,φόρους δεκάτης .

Εγραφαν ποσότητες,αξίες,μέτρα. Κατέγραφαν την κατ’αποκοπή φορολόγηση στα λίγα μελίσσια,τους χοίρους,στην υποχρέωση των κατοίκων για την φύλαξη των δασών της περιοχής,τα πρόστιμα για παράνομες πράξεις,στους φόρους στις νύφες με άλλη τιμή αν ήταν παρθένες ή χήρες. Συντάχθηκαν έτσι τα πρώτα δημογραφικά και οικονομικά στοιχεία των οικισμών από δημιουργίας τους και εφαρμόστηκε το τιμαριωτικό σύστημα,με βάση το οποίο οι τούρκοι διαμοίραζαν όλες τις φορολογικές προσόδους στην στρατιωτική τους τάξη. 

 Έτσι τα συνολικά πρώτα φορολογικά έσοδα του Λυγουριού το 1512 [στην σημερινή θέση], χορηγήθηκαν ονομαστικά σε οχτώ φρουρούς της Ακροκορίνθου. Την αμέσως επόμενη περίοδο η αύξηση των φορολογικών εσόδων του Λυγουριού ,έδωσαν την δυνατότητα να πληρωθούν από τα υπερκέρδη δύο ακόμη τιμαριούχοι φρουροί της Ακροκορίνθου.Κάτι που έδινε κίνητρα στους σπαχήδες για ακραία εκμετάλλευση των ραγιάδων. Και αυτό ίσχυε για το κάθε χωριό.

Οι οικογένειες των χριστιανών δούλευαν σκληρά στα χωράφια, παρήγαγαν για να συντηρούν το στρατό κατοχής. Στο κατάστιχο ΤΤ 80 την περίοδο του Σελίμ Α’ 1512-1520 εμφανίζεται το Λυγουριό στην σημερινή του θέση,με συνολικά έσοδα 11200 άσπρα,εκ των οποίων ο κεφαλικός φόρος ήταν 2137 άσπρα. Την ίδια περίοδο στην Πιάδα ο συνολικός φόρος ήταν 41080 άσπρα εκ των οποίων ο κεφαλικός φόρος ήταν 7733 άσπρα*. 

 ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 

 Η οικογένεια,πατριαρχικής δομής, συνυπήρχε με μια καλλιεργήσιμη έκταση που ήταν απαραίτητη και αρκούσε για την αυτοσυντήρησή της.Δυό βόδια,ένα ξύλινο άροτρο, λίγα οικόσιτα ζώα ,μια καλύβα ήταν η περιουσία της κάθε οικογένειας. 

 Κυριότερα παραγόμενα αγαθά τόσο στην Πιάδα,όσο και στο Λυγουριό το 1512 ήταν το σιτάρι. Το ετήσιο ελάχιστο όριο διαβίωσης κατανάλωσης σιταριού ανά άτομο ήταν τότε 200 χλγ.Εκτός όμως από αυτά υπήρχε και η υποχρέωση [μ.ο.]για 59 χλγ για σπόρους και 36 χλγ για φόρους . 

 Το 1512 στο Λυγουριό η παραγωγή σιταριού έφτανε τα 910 μόδι ,ενώ στην Πιάδα η παραγωγή έφτανε τα 2050 μόδι* .Με βάση τα παραγωγικά και πληθυσμιακά στοιχεία , η παραγωγή υπερκάλυπτε το επίπεδο της εγχώριας κατανάλωσης και στα δύο χωριά. 

Το εμπόριο όμως του σιταριού ήταν μονοπώλιο του οθωμανικού κράτους,κάτι που δηλώνει και την εκμετάλλευση των ανυπεράσπιστων γηγενών καλλιεργητών και δουλοπάροικων.Σημαντικές επίσης ήταν η παραγωγές σε κριθάρι και σανό χρήσιμο για την τροφή των φορτηγών ζώων. Μικρότερες ποσότητες καταγράφονται σε κουκιά,βαμβάκι, λινάρι. Στην Πιάδα γίνεται αναφορά και σε[μικρές] παραγωγές σε σταφίδες,μαυρομάτικα , αμύγδαλα,νεράτζια, μαύρα σταφύλια ,φρούτα,σύκα,αλλα και λαδιού σε περιορισμένη όμως παραγωγή, όπως και μούστου.

Η παραγωγή του λαδιού το 1512 ήταν μικρή και σε όλη την Κορινθία. Σύμφωνα με το κατάστιχο αυτό του Σελίμ Α ελαιόδενδρα καλλιεργούσαν και πλήρωναν δεκάτη επί του ελαιολαδου μόνο στην Πιάδα ,Κόρινθο και Βασιλικά [Σικυώνα]. Στο Λυγουριό αντίθετα υπήρχαν μικρές παραγωγές σε χαρούπια,βίκο, ρεβίθια,βρώμη λαχανόκηπους, φακές,αλλα δεν εμφανίζεται παραγωγή λαδιού και μούστου. Αντίθετα στα κατάστιχα του 1365-ενάμισυ αιώνα πριν- εμφανίζεται παραγωγή 20 μέτρων* κρασιού [ποσοστό 1,5% επι της συνολικής της Κορινθίας παραγωγής],λίγων ελιών και μεγάλη παραγωγή σε σιτάρι,κριθάρι,χαρούπια. Φορολογία υπήρχε και στα δύο χωριά και σε μύλους,όπου έξη λειτουργούσαν στην Πιάδα με μία πέτρα και ένας στο Λυγουριό[στο Πυρί].Η λειτουργία νερόμυλου στην συγκεκριμένη θέση Πυρί το 1512 αποδεικνύει και τις αλλαγές του υδροφόρου ορίζοντα που έχουν συντελεστεί στο Λυγουριό,τους τελευταίους αιώνες.

 Η παραγωγή σε Λυγουριό και Πιάδα και η σύγκριση με τα επόμενα κατάστιχα της εποχής των σουλτάνων Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή, Σελήμ Β ,Μουράτ Γ κλπ. αναδεικνύει την εξέλιξη των δύο χωριών ,την επισκόπηση και σύγκριση των καλλιεργειών,αλλά και τις αυξομειώσεις των κατοίκων,όπως και τα ονόματά τους . 

 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 

 Από τα κατάστιχα του 15ου αιώνα στην περιοχή της ΒΑ Αργολίδας υπήρχαν μόνο τα χωριά του Λυγουριού και της Πιάδας. Μικροί οικισμοί που εμφανίζονται σε έγγραφο της 20 Οκτ.1376 με τα τοπωνυμια Μεσοχώρι,Μακρώνα κλπ είχαν σβήσει από τους πολέμους και τις πειρατικές δράσεις και ο τοπικός πληθυσμός αναζητούσε καταφύγιο στα κάστρα της περιοχής. Η περιοχή της Επιδαύρου ήταν ακατοίκητη, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει έγγραφο του 1512:’’η καλλιεργήσιμη γη της Επιδαύρου είναι άδεια από ραγιάδες’’. 

 Μια πληροφορία για την ιστορική πόλη είναι το 1516 ,όπου σε επιστολή του Ιωάννη Γεμιστού, γραμματέα της πόλης της Ανκόνα Ιταλίας στον πάπα Λέοντα Ι ,δήλωνε ότι η πατρίδα των προγόνων του[του φιλοσόφου Πλήθωνα Γεμιστού] ήταν η Επίδαυρος. 

Στο Λυγουριό [لیغوری ]το 1512 αναφέρονται 69 αρχηγοί οικογενειών,16 ακόμη ενήλικες υπόχρεοι σε κεφαλικό φόρο και 2 χήρες.Με δεδομένη την πενταμελή μ.ο. οικογένεια της εποχής εκείνης, ο συνολικός πληθυσμός ήταν περίπου 350 άτομα. 

 Ο αρχηγοί των οικογενειών και οι ενήλικες άνδρες πλήρωναν 25 άσπρα κεφαλικό φόρο και οι χήρες 6 άσπρα. Αντίθετα οι επήλυδες Αλβανοί ,τους οποίους προωθούσαν οι τούρκοι στις ερημωμένες από τους συνεχείς πολέμους περιοχές οι ενήλικες πλήρωναν 5 άσπρα λιγότερα.

Το συνολικό ποσό απόδοσης του κεφαλικού φόρου αποδεικνύει ότι και στα δύο χωριά κατοικούσαν Έλληνες φορολογούμενοι. 

 Ονόματα κατοίκων του Λυγουριού το 1512 ήταν:

 Καλούδης,Μελάς,Αγριολιάς,Δαβλός, Καλόγιομος,Καλόρος, Γαρδικιώτης,Αγριώτης,Φλοβάρος,Μακρής, Κοτσόλης,Κλαδής, Καλίργιος, Τριάδης,Μπακάλης,Βακάλης, Ραφτης, Άσης,Μπίκαλος Μαδεριός, Αργινός, Μαρκίλας,Φραγκος ,κλπ. Μεταξύ των κατοίκων και οι παπα Καλούδης,Παπα Μελάς, παπα Καλός,παπα Λυκούρης Κυριαζής. Στην Πιάδα- Piyada -(پیاده) καταγράφονται 236 οικογένειες, εκ των οποίων 57 ενήλικες,18 χήρες που ήταν υπόχρεοι σε κεφαλικό φόρο.Με δεδομένη την πενταμελή μ.ο. τότε οικογένεια, ο συνολικός πληθυσμός της Πιάδας ήταν περίπου 1300 άτομα. Ονόματα των κατοίκων αναφέρονται Ανδρομέδας,Αγκελωτός,Βαρθακούρης,Λύκος Κανάρης,Δούκας,Δοξαράς,Ζερβός, Ζωγράφος,Καβάκος,Καψάλης,Κατσούλης,Μαρής, Φυλακούρης,Καρακάλος, Κάλφας, Κορώνης,Μανιάτης,Κούκας, Κομλάς,Χάρακας Πρωτόπαππας,Μερκούρης,Καραβοκύρης, Χαρτοφύλακας,Ρίτζος,Μαντάς,Καλούδης, Ναργύρης, Δημούλος,Δειλινός,Μπόγρης,Ψαράς,Νοικοκύρης,Ρόδης,Ρέντης,Πυργής , Φαναριάς,Χαλκιάς,Δράκος,Γαλάνης,Σιδεράς,Κόκαλης,Ατζαγιόλης,Μαρούλος κλπ.

Από τα αγιονύμια μεταξύ των άλλων εμφανίζονται και αυτά των Πελεκάνος, Μίσος,

Γιαρλικόρης, Βράχος, Παλούμπης,Αργυρός,Αλίσος ,Κομίνης, Δάνης,Ίλιος, Ρίκος, Φραντζέσκος, Σταβριανός,κλπ ,αλλά και Σταμάτης που βάπτιζαν κάποιο παιδί για να σταματήσει το κακό του συχνού των νήπιων θανάτου ,στις οικογένειες. Εντύπωση προκαλεί η παρουσία τριών διάκων και δεκατεσσάρων ιερέων,που πρέπει να συνδέεται με τις μονές Αγνούντος [που λειτούργησε τον 11ον αιώνα],της Παναγίας Πολεμάρχας και της μονής Ταξιαρχών. Για την μονή Ταξιαρχών σώζεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισιού ένα σιγίλιο του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως το 1593,που αναφέρει ότι στις τότε εργασίες ανακαίνισής της αναδείχθηκαν και σιδερένιοι σταυροί ‘’πεπηγμένοι’’ στα θεμέλια. Ήταν συνήθεια τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Οικουμενικό Πατριαρχείο να προσφέρει μαζί με το σιγίλο και τους συγκεκριμένους σταυρούς σε μονές που ανήκαν κατευθείαν σε αυτό [και όχι στην τοπική επικοπή]. Εκπληξη παρουσιαζει η εμφάνιση στην Πιάδα του επώνυμου Ατζαγιόλι.Αφού είναι γνωστό ότι η οικογένεια του οίκου των Ατζαγιόλι τραπεζιτών από την Φλωρεντία, κυριάρχησε για έναν αιώνα στην περιοχή [μέσα 14ου -15ου αι].Αρχικά τους χορηγήθηκε η ηγεμονία της Καστελλανίας Κορίνθου στην οποία ανήκαν τότε το Λυγουριό και η Πιάδα και τα κάστρα τους ήταν από τα εννέα της ισχυρότερα.Στην συνέχεια η οικογένεια Ατζαγιόλι έγινε κύρια και σε Αττική και Βοιωτία και ήταν οι τελευταίοι δούκες της Αθήνας μέχρι την οθωμανική κυριαρχία. Επίσης το όνομα Μαρούλος.Ειναι γνωστό ότι ο Μιχαήλ Μαρούλος Ταρχανιώτης [1454-1500]έζησε στην Φλωρεντία και θεωρήθηκε ο μεγαλύτερος Έλληνας ποιητής στην Δύση στα χρόνια της Αναγέννησης . Σε ένα του ποίημα αναφέρεται και στην μητέρα του Εφροσύνη, με καταγωγή από τον οίκο των Αργείων [Ιnachidae ] Ταρχανιωτών,[όπου Ταρχάνιο ήταν το Αραχναίο όρος].

Ο Νικόλαος επίσης Μαρούλος,λόγιος από την Επίδαυρο αναφέρεται στην Βενετία υπο την προστασία του ισπανού πρεσβευτή Mendoza Hurtado Diego ο οποίος ήταν ό μεταλαμπαδευτής τής κλασσικής Ελληνικής σοφίας στήν Ισπανία.Στο ίδιο περιβάλλον συνεργάστηκε με τους Ελληνες λόγιους και σοφούς της εποχής Νικόλαο Μουρμούρη από το Ναυπλιο,τον Νικόλαο Σοφιανό,τον Γεώργιο Μπεβαίνη από την Επίδαυρο.

Στο κατάστιχο του 1512 του σ.Σελήμ Α. εμφανίζονται κοινά επώνυμα σε Λυγουριό και Πιάδα,των Τζίμιος,Καλός,Καλούδης, Λυκούρης, Μακρής, Μάρτης, Φράγκος. Τα επώνυμα Μπάρδης,Πρίφτης, Καμπάσης Λουκίσσας Κόκκινος Κακαβάς ,Κόκλας, Ζωγραφος,Μπούχαλης, που καταγράφονται ως κάτοικοι σε Λυγουριό ή Πιάδα το 1512 εμφανίζονται και ως ‘’στρατιότι’’ στις τάξεις του Βενετικού στρατού τον 16ον αιώνα. Σε έγγραφο της 28 Ιανουαρίου 1479 η Γερουσία της Βενετίας ενέκρινε οι Ματθαίος και Δαμιανός Ανδρομέδας να εισέπραττουν μισθό 6 δουκάτα ,να έχουν έναν υπηρέτη και ένα άλογο και να υπηρετήσουν στο Οικονομικό Γραφείο του Δούκα των Χανίων. Σε έγγραφο της βενετικής Γερουσιας της 15 Φεβρ. 1542 ο Νικόλαος Λιγουριάτης και ο γιός του Γιώργης έλαβαν στο Ριάλτο της Βενετίας, τόπο και μισθό ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες και για τα αγαθά που άφησαν στο χωριό τους κοντά στο Ναύπλιο . Σε επιστολή προς την Βενετική Γερουσία της 16 Ιουλίου 1547 αναφέρεται ότι ‘’μεταξύ των πιστότατων δικών μας είναι και η Θεοδώρα Σιπολισά [Ξυπολιά] και ο γιός της Δημήτρης από την Μονεμβασιά’’ Την 16 Μαρτ. 1556 και ο Αναστάσιος Καψάλης ελάμβανε μισθό τρία δουκάτα,γιατι υπηρέτησε μησθοφόρος ‘’στρατιότι’’ στο βενετικό στρατό.

*Το μόδι ισοδυναμούσε με 513,16 χιλιόγραμμα *Τά άσπρα ήταν νομίσματα .Ηταν από γνήσιο άργυρο και το 1699 μια οκά αρνίσιου κρέατος άξιζε 12 άσπρα. *Το μέτρο στην Κορινθία ζύγιζε 60 οκάδες ή στο μετρικό σύστημα 76,8 χλγ.

ΠΗΓΕΣ -ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

*Archivio .di Stato di Venezia,Se.Secreta Reg.22,fol.186r [188r].

*Οθωμανικά κατάστιχα ΤΤ 80,ΤΤ 145, ΤΤ 390,ΤΤ446.ΤΤ605

*Σοφία Αντωνιάδη ,Συμβολή στην Ιστορία της Πελοποννήσου κατά τον 17ον αιώνα

*Petja Asenova-R.Stojkov-T.Kacori ,Selistni,lieni I familni umena ot soverozapaden Pelopones prez sredata na XV vek,dans Godisnik na Sofijskija Universitet.Fakultet po slavjanski filologii,t.LXVIII/3,Sofia,1977,p.213-297

*Απ.Βακαλόπουλος ,Ιστορία του Νεου Ελληνισμού , Τουρκοκρατία 1453-1469 ,Θεσσαλονικη 1964 *N.Beldiceanu-I.Beldiceanu-Steinhert Corinthe et sa region en 1461 d’apres le registre TT 10 Sudost-Forschungen ,XLX 1986 * Beldiceanu -Steinherr, Recherches sur la Moree 1461-1512 Sudost –Forschungen ,e XXXIX 1980 *L.Chalcocandyle ,Historiarum Demonstrationes ,εκδ.Ε.Darko ,t.II ,Βουδαπέστη 1922 *Τασος Γριτσόπουλους, Η Εκκλησία της Πελοποννήσου μετα την Άλωσιν [Κεφ.ΙV Η Μητρόπολις Άργους και Ναυπλίου] *Τασος Γριτσόπουλος Δυο χριστιανικές χιλιετηρίες σε Αργολιδο-Κορινθία,Πρακτικα ς Διεθν.Συνεδρ. Πελοποννησιακών Σπουδών ,τ.Γ 2001-2002] *Αρχ.Χρυσοστόμου Δεληγιαννόπουλου και Π.Γ.Ζερλέντη Ανασύστασις της Μητροπόλεις Αργους και Ναυπλίου κατά το 1541 ‘’Αθηνά ‘’τ.ΚΖ *Dionysios Zakythēnos, Le despotat grec de Morée A *Γεωργιου Ζώρα ,Η Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως και η βασιλεία Μωάμεθ Β΄ του Κατακτητού : (κατά τον ανέκδοτον ελληνικόν Βαρβερινόν κώδικα 111 της Βατικανής Βιβλιοθήκης) *Λεβέντ Καγιάπιναρ, Η Δημογραφική Δομή της Δημητσάνας σύμφωνα με τα Οθωμανικά Αρχεία *Αλεξανδρόπουλος Κραντονέλλη ,Ιστορια της πειρατείας στους πρώτους χρλονους της τουρκοκραρίας 1390-1538 *Αικατερίνη Κορρε ,Misθοφόροι stradioti της Βενετίας,Πολεμική και κοινωνική λειτουργία 15-16ος αι *Μιχ.Κορδώση ,Συμβολή στην Ιστορία και Τοπογραφία της περιοχής Κόρινθος τους μέσους χρόνους. *Μιχ.Κορδώσης ,Η Φραγκικη καστελλανία της Κορλινθου τα κάστρα και η περιοχή τους *Σ.Β.Κουγέας ,Χρυσόβουλον Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Ελληνικά τ.1 σελ..394 Περιοδικο ελληνικο Εταιρια Μακεδονικών Σπουδών *Κρεμμύδας Το εμπόριο της Πελοποννησου στον 18ον αι.Με βαση τα Γαλλικά αρχεία *Χαράλαμπος Κριτζάς Εκθεση Χαλκών ενεπίγραφων πινακων Άργους *Α.Κυρου ‘’Οι Έλληνες της Αναγεννήσεως *Θαναση Κωστάκη ‘’Ο Eliya Celebi στην Πελοπόννησο 1668’ *Σπ.Λάμπρου ,Βραχέα Χρονικά.Μνημεία της ελληνικής Ιστορίας τ.Α *Σπ.Λάμπρου ,Ιστορικά Μελετήματα Αθηνα 1884 *Σπ. Λάμπρου ,Παλαιολογεια και Πελοποννησακα τ.Δ *Wallace E.Mc Leod ,Κυβέρι και Θερμήσι *Jean Lognon et Peter Topping ‘’Documents sur le régime des terres dans la principauté de Morée au XIVsiecle *Μ.Ι.Μανούσακα ,Εκκλήσεις στα 1494 *Τ.Μαύρου Παλαιά επώνυμα στη σύγχρονη Αργολίδα *Ε.Μπαλτά ,Οι οθωμανικές πηγές στη νεοελληνική ιστοριογραφία.Τα Ιστορικά 43, Δεκ. 2005 *Ιωάννη Μπιμπή ,Ιερά Μονή Αγνούντος Ν.Επιδαύρου *Miller W., The Latins in the Levant: of Frankish Greece (1204 -1566 *Νικηφ. Μοσχοπούλου Ή ‘Ελλάς κατά τόν Έβλιά Τσελεμπή. *Κωνσταντίνος Ντόκος Breve descrizione del Regno di Morea EΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ Ι-[1993] *Αντώνης Ξυπολιάς Το Μεσαιωνικό κάστρο του Λυγουριού. * Taghi Shariat Panahi Ottoman Corinthia Demographic data . *Β.Παναγιωτόπουλος,πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου 13-18ος αι.Ιστ. Αρχ. Εμπ.Τράπεζας της Ελλάδος Αθναι 1985 *Κωνσταντίνος Σαθας Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας Documemts inedits kelatifs’a Histoire de Grece au moyen age ΤΌΜΟΙ 1,2,6,7,8 *Κωνσταντίνος Σαθας στρατιώτες στην Δύση *Ελένη Σακελλαρίου,Η αγροτική οικονομία στο Αγιονόρι και στον Αγιο Βασίλειο,Ιστορικογεωγραφικά Τ.13-15 *Keneth Setton The Papacy and the Levant 1204-1571 *Leopoldo Tanfani ,Niccola Acciaiuoli Studi storici fatti principalmente sui documemti delli archivi Fiorentini *Ευάγγελος Τόλης ,Δημογραφικές όψεις του Πόρου 19ος αι.Πανεπ. Ιωαννίνων Φιλοσοφική Σχολή Τμημα Ιστορίας Αρχαιολογίας *Ν.Φαράκλας, ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΑ τ.Β σ.24 *Γ.Χώρας ,Η μονή Ταξιαρχών Επιδαύρου *Donald Quataert, Η Οθωμανική Αυτοκρατορία.Οι τελευταίοι αιώνες,1700-1922.Μεταφρ.Μαρίνος Σαρηγιάννης.Σελ.48 . *Diana Wright, Melville-Jones, John (2008). The Greek Correspondence of Bartolomeo Minio: Volume 1: Dispacci fromNafplio, 1479–1483. Padua: Unipress. 0Κategory Archives: Wright Diana 1The Greek Correspondence of Bartolomeo Minio *Charles Hopf Chroniques Greco Romanes – Inedites ou peu connues publiees avec notes et tables genealogiqe.

Αντώνης Ξυπολιάς: